Abonneren  Inloggen

Het concept is de context

24 mei 2023

Welkom in het Paleis van Typografisch Metselwerk. Houd je ogen, oren en geest open! Zorg dat je niet verdwaalt in de gangen, kamers, paviljoens, labyrinten en galerijen’, schrijft Craig Berry. De architect en paleisheer, grafisch ontwerper Richard Niessen (1972), heeft dit paleis speciaal gebouwd voor zijn verzameling voorbeelden van visuele communicatie. Sorry dat ik het nu al verklap, maar dit is geen echt paleis. Er is geen ‘Bibliotheek met Onontwarbare Boeken’ en je kunt niet echt door de ‘Annex van Universele Taal’ lopen.

‘Het paleis van Niessen bestaat in de verbeelding van de bezoeker. De verzameling voorbeelden van visuele communicatie is wel echt en komt tot leven in 26 uitklapbare lades. De lades geven inzicht in de drie verdiepingen van het paleis en zijn gestructureerd in negen overkoepelende afdelingen; Teken, Symbool, Ornament, Constructie, Poëtica, Spel, Orde, Ambacht en Praktijk. Om de tentoonstelling optimaal te ervaren, moet je begrijpen dat elke lade een andere ruimte in het paleis vertegenwoordigd. Stel je voor dat je door het paleis dwaalt, terwijl je van de ene lade naar de andere loopt.

‘Zaadkluis’ voor de diversiteit van visuele communicatie

Het oorspronkelijke idee voor dit paleis is geïnspireerd door de Global Seed Vault op Spitsbergen. Om de diversiteit van gewassen voor de toekomst te behouden, zijn hier meer dan 1 miljoen verschillende zaadmonsters opgeslagen. Het paleis van Niessen dient als 'zaadkluis' voor de diversiteit van visuele communicatie. In deze oneindige pick-andmix-snoepwinkel zijn alle elementen, aspecten, benaderingen en resultaten opgeslagen voor toekomstige ontwerpers. Het verlangen naar behoud van diversiteit komt voort uit een beangstigende observatie. Het hedendaagse streven van opdrachtgevers naar efficiëntie en voorspelbaarheid, beperkt de vrijheid die ontwerpers ooit hadden. Niessen vreest dat dit leidt tot een visuele monocultuur.

Kosmografische Kamers met werk van o.a. Joost Grootens - foto: Joost van Asch

Een over het hoofd geziene discipline

Tentoonstellingen over visuele communicatie zijn helaas zeldzaam. De vanzelfsprekendheid van grafisch ontwerp maakt het, voor het grote publiek, een over het hoofd geziene en vaak onbeminde discipline. Het paleis laat zien hoe rijk en divers een creatief beroep kan zijn. De verdiepingen, afdelingen en collectie bevragen het vak visuele communicatie, haar betekenis voor de samenleving en de rol die de ontwerper hierbij speelt. Kortom, het Paleis van Typografisch Metselwerk plaatst visuele communicatie en grafische vormgeving in de context van zichzelf.

Paleis van Typografisch Metselwerk - foto: Joost van Asch

In een land met een fameuze reputatie is het logisch dat de lades gevuld zijn met veel werk van Nederlandse ontwerpers. Toch is elke lade die Niessen heeft samengesteld van mondiale betekenis en voor iedereen relevant. Visuele communicatie is niet beperkt tot landsgrenzen, de bouwstenen en tools die ontwerpers tot hun beschikking hebben zijn universeel. De keuze voor hoe een ontwerper deze gebruikt varieert en wordt vaak beïnvloed door de context en diens persoonlijke interesses.

Een beloning voor de oprecht nieuwsgierigen

Veel vragen en gedachten over mijn persoonlijke verhouding tot het vak blijven na het bezoek in mijn hoofd rondgaan. Elk antwoord leidt tot nieuwe vragen. Het maakt mijn werk nog boeiender. Ik ben nog nooit getuige geweest van een tentoonstelling die wat ik dagelijks doe onder een vergrootglas legt en het vak toch zo breed uitmeet.

Ik heb je al gewaarschuwd! Houd je ogen, oren en geest open in het paleis. Vanwege de 26 visueel opvallende lades, de essentiële audioguide en het duizelingwekkende concept. Maar wat verwacht je dan, wanneer iemands fantasie in een fysieke ruimte wordt verbeeld? Het paleis is moeilijk, confronterend en soms zelfs verwarrend. Toch is er ruimte voor eigen interpretatie en is een bezoek een unieke ervaring. Het voelt zeer persoonlijk, daar kunnen andere tentoonstellingen alleen maar van dromen. Als je op zoek bent naar een tentoonstelling waar de inhoud met een paplepel ingegoten wordt, blijf dan thuis. Het Paleis van Typografisch Metselwerk beloont de oprecht nieuwsgierigen.’

Tekst: Craig Berry | Foto’s: Joost van Asch

Het Paleis van Typografisch Metselwerk in de Grote Kerk Breda is van 22 april t/m 18 juni dagelijks geopend. Toegang: pay-what-you-like Bezoek de website voor meer informatie.


Iedere week het laatste nieuws in je mailbox?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief van PRINTmatters